2/2021
Przed wieloma wiekami pewien asyski młodzieniec wybrał dla siebie sposób, według którego postanowił żyć. Uznał, że najlepszym wyjściem będzie słuchanie tego, co mówi mu Pan. Dziś, po wielu wiekach, tymi samymi zasadami kierują się tysiące ludzi. To franciszkanie, naśladowcy młodego Franciszka Bernardone, który postanowił żyć inaczej, niż oczekiwał od niego świat.
W roku 2021 rodzina franciszkańska obchodzi jubileusz 800-lecia powstania Reguły niezatwierdzonej. Dlatego warto w kilku słowach powiedzieć o jej genezie, wyjaśnić tytuł i znaczenie tekstu oraz ukazać jak to się stało, iż po ośmiu wiekach dokument ten nadal jest tak ważny dla franciszkanów.
Geneza powstania
Reguła niezatwierdzona jest najdłuższym spośród ponad trzydziestu pism św. Franciszka, posiada aż 24 rozdziały i bardzo dużo przypisów biblijnych, pochodzących ze Starego i Nowego Testamentu. Jest zatem tekstem bardzo bogatym tematycznie i dobrze odzwierciedla ducha pierwotnej wspólnoty braci mniejszych. Jej proces redakcyjny był dość skomplikowany, nie powstała bowiem w ciągu kilku miesięcy, jak wielu z nas mogłoby się tego spodziewać, ale w jej treści wpisana została co najmniej kilkuletnia historia zakonu. Stało się tak, ponieważ po powrocie Franciszka z Ziemi Świętej na kapitule generalnej sprawowanej we wrześniu 1220 r., wielu spośród braci prosiło o prawne unormowanie ich życia i przyjęcie jakiejś z istniejących już reguł np. reguły św. Benedykta, św. Augustyna czy św. Bernarda z Clairvaux. Na taką prośbę Franciszek odpowiedział negatywnie, obiecał przygotować na kapitułę następnego roku tekst normujący sposób życia braci mniejszych. Przystępując do tej pracy poprosił o pomoc poznanego w Ziemi Świętej brata Cezarego ze Spiry, pierwszego biblistę zakonu. Jego zadaniem, zgodnie z relacją Kroniki Jordana z Giano, było przyozdobienie tworzonego tekstu cytatami biblijnymi: „Widząc zaś, że brat Cezary był biegły w Piśmie świętym, powierzył mu zadanie ozdobienia słowami Ewangelii reguły, którą on sam stworzył w prostych słowach. I on to uczynił”. Franciszek, tworząc ten dokument, zebrał powstałe na wcześniejszych kapitułach postanowienia i połączył je w jeden zbiór. Dlatego dziś możemy domyślać się chronologicznego pochodzenia przynajmniej pewniej części rozdziałów Reguły niezatwierdzonej. Najstarsze są prawdopodobnie rozdziały IV-VI, sformułowane na kapitule Zielonych Świąt 1217 r. Dokonano wtedy podziału zakonu na prowincje, omówiono zadania prowincjałów i kustoszy, a także zdecydowano o tym, jak często bracia powinni się spotykać na kapitułach w prowincjach i na kapitule generalnej. Wydaje się, iż na kolejnej kapitule generalnej w 1218 r. poruszono temat „sposobu utrzymania braci”.(...)
